Pomoc Psych. - Pedagog.

Dziecko z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego

Szacuje się też, że co najmniej połowa dzieci z rozpoznanymi trudnościami w uczeniu się, dysleksją, zespołem zaburzeń uwagi i zachowania, ma również problemy z przetwarzaniem słuchowym typu centralnego. Dzieci z tym zaburzeniem nie są w stanie przetwarzać tego, co słyszą w ten sam sposób jak ich rówieśnicy. Występują u nich problemy ze  słyszeniem części dźwięków, mimo prawidłowego słuchu fizycznego, spowodowane przez uszkodzenie centralnej - nerwowej - części układu słuchowego. Zaburzenie występuje jedynie na poziomie przetwarzania bodźców słuchowych, bowiem mózg dziecka nie potrafi rozpoznawać i interpretować dźwięków, zwłaszcza mowy. To niezwykle istotna informacja dla rodziców!

Kłopoty z rozumieniem mowy

Dzieci z APD mogą słyszeć normalnie i rozpoznawać pojedyncze dźwięki w bardzo cichym otoczeniu. Problem pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy różnice pomiędzy dźwiękami w słowach, nawet wypowiadanych głośno i wyraźnie, są niewielkie. Często zdarza się to w pomieszczeniach, miejscach, w których panuje hałas, na przykład na placu zabaw, podczas imprez sportowych, w szkolnej stołówce. Gdy mowa nie jest kierowana bezpośrednio do nich, mogą jej nie rozumieć. Podobnie z pytaniami i poleceniami - często nieprawidłowo reagują na nie, zwłaszcza, gdy są długie i skomplikowane. Objawy centralnych zaburzeń słuchu mogą wahać się od łagodnych do ciężkich, przybierając różne formy.

Podejrzenia zaburzeń

Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko ma Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, zadaj sobie następujące pytania:

• Czy dziecko łatwo się rozprasza i wyraźnie przeszkadzają mu głośne lub nagłe hałasy?
• Czy wykazuje nadwrażliwość na dźwięki, a hałaśliwe otoczenie denerwuje je?
• Czy jego zachowanie i reakcje znacząco poprawiają się w cichszym otoczeniu?
• Czy twoje dziecko ma trudności w wypełnianiu poleceń, nawet bardzo prostych i wielokrotnie powtarzanych?
• Czy ma trudności w czytaniu, ortografii, nauce języka obcego?
• Czy ustnie podawane zadania matematyczne są trudne dla dziecka?
• Czy obserwujesz, że twoje dziecko jest słabo zorganizowane i zapominalskie?
• Czy w rozmowie ma ono problemy z podążaniem za myślą drugiej osoby?

 

Inne częste objawy, to przede wszystkim:

• opóźniony rozwój mowy,
• zaburzenia intonacji i głosu, które mogą przybrać formę mowy wolnej i cichej, bądź bardzo szybkiej i głośnej,
• zmęczenie po przebywaniu w hałaśliwym miejscu,
• częste, silne bóle głowy,
• zaburzona umiejętność skupienia i koncentracja uwagi,
• nadmierne zwracanie uwagi na nieistotne, rozpraszające bodźce słuchowe,
• trudności z zapamiętaniem i powtarzaniem usłyszanej informacji, sekwencji dźwięków, trudności z uczeniem się na pamięć i zapamiętywaniem (na przykład imion, dni tygodnia),
• pismo o charakterze dysgraficznym,
• trudności w czytaniu, polegające na niewłaściwym łączeniu głosek w sylaby, a potem w wyrazy oraz myleniem podobnie brzmiących głosek jak p/b, w/f  (co dodatkowo odzwierciedla się w błędnym  zapisie),
• błędy ortograficzne w piśmie, ale zazwyczaj typu słuchowego,
• skupianie uwagi na głosie mówiącego, a nie na słyszanych treściach,
• trudności z dobrym słyszeniem w szumie,
• brak płynności w wypowiedzi.

 

Zaburzenia przetwarzania słuchowego bywają często mylnie rozpoznawane, ponieważ wiele wymienionych zachowań towarzyszy również innym problemom, takim jak trudności w uczeniu się, nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), a nawet depresji.

Przyczyny zaburzeń

Często przyczyna choroby dziecka nie jest znana, ale do czynników ryzyka, które mogą mieć wpływ na wystąpienie Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego należą:

• wcześniactwo,
• niedotlenienie w czasie porodu,
• uraz głowy,
• zatrucie ołowiem,
• częste i przewlekłe infekcje, zapalenia ucha środkowego,
• genetyczne dyspozycje – dysleksja

 

Czynnikiem ryzyka może być również zbyt długi czas spędzany przed telewizorem i komputerem.

Bardzo ważna jest diagnoza

Bardzo ważna jest wczesna, właściwa diagnoza, które ukierunkuje pracę terapeutyczną z dzieckiem. Pozwala to uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej.  Jednak większość z testów przeprowadzonych w celu sprawdzenia centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego wymaga odpowiedniego wieku, czyli ukończonych 7 lub 8 lat, dlatego wiele dzieci nie jest diagnozowanych wcześniej i dość późno rozpoczyna odpowiednią terapię.

Należy pamiętać, że układ słuchowy dziecka rozwija się do 15 roku życia, toteż większość dzieci z rozpoznaniem APD można jeszcze rozwinąć lepsze umiejętności w okresie, gdy ich układu słuchowy wciąż dojrzewa. Właściwa terapia mowy i języka oraz urządzenia wspomagające słyszenie mogą pomóc dzieciom w rozumieniu dźwięków i rozwijaniu dobrych umiejętności komunikacyjnych. W obecnych czasach w Polsce możliwości oddziaływań terapeutycznych są znaczne, powstaje coraz więcej ośrodków prowadzących terapię zaburzeń przetwarzania słuchowego. Stosuje się standardowe metody pracy terapeutycznej oraz nowoczesne metody rehabilitacji – treningi słuchowe metodą Johansena, Tomatisa, Warnkego i inne.

Jak możesz pomóc dziecku?

Wskazówki dla rodziców dziecka z  zaburzeniami przetwarzania słuchowego:

• w miarę możliwości, w domu i w szkole, redukuj wszelkie szumy i hałasy,
• poproś dziecko, by patrzyło  na ciebie, gdy mówisz,
• wracaj się do niego za pomocą prostych, wyrazistych zdań,
• mów w nieco wolniejszym tempie i spokojnie,
• za każdym razem proś dziecko, aby powtórzyło na głos twoje polecenia (także samo do siebie),
• zapisuje zalecenia, rzeczy do wykonania w późniejszym czasie. Twojemu dziecku pomaga dobra organizacja, planowanie, dlatego warto zadbać o spokojny, zorganizowany styl życia,
• zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się,
• dbaj o odpowiednią ilość snu,
• ucz pozytywnego, realistycznego podejścia do własnych ograniczeń oraz buduj w dziecku poczucie własnej wartości – to bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju osobowości twojej pociechy. Wiara w siebie i odpowiednie techniki radzenia sobie z zaburzeniem, czasami mogą zdziałać cuda.

 

Z wykorzystaniem:  Andrzej Senderski - Diagnostyka centralnych zaburzeń przetwarza­nia słuchowego. Algorytm postępowania diagnostycznego oraz R.W. Keith  - Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego. Otolaryngologia, 2004.

Opracowanie: Beata Piktel – neurologopeda,
surdologopeda, terapeuta integracji sensorycznej